De vraag wat Goede Vrijdag eigenlijk is, moet misschien wel elk jaar en door vele personen worden geadresseerd, anders lopen we vast als kerk. De wereld beweegt, en de theologie staat ook niet stil, al cirkelt ze altijd rond dezelfde zon.
Wat is Goede Vrijdag? Dit is nu versie Alain Verheij 2016.1
Mensen hebben altijd goden aanbeden, en goden vragen offers.
Er waren seksgoden, geldgoden, oogstgoden, weergoden.
Daar moest je geld, goed, dier of zelfs mens aan offeren, om ze groot te maken.
Dat is de boodschap geweest: offers en geweld, zo maak je je god groot.
Het ging de christelijke wereld ook niet voorbij, met hun heksenprocessen en kruistochten:
geweld en het offeren van levens werden nodig gevonden om de Heer te pleasen.
Het leger van de Heer.
Het is niet heel anders bij jihadistisch terrorisme vandaag de dag:
die figuren menen God groot te moeten maken door andere levens te offeren.
Of het eigen leven in een zelfmoordaanslag.
God en geweld is een oud, onzalig huwelijk.
Er zijn ook seculiere goden
Maar toen we allemaal seculariseerden, werd ons god-shaped hole niet leeg gelaten.
Veel van ons zijn nog steeds verslingerd aan die oude goden met hun bloedzucht.
Als Trump zegt dat hij met geweld en uitsluiting Amerika weer groot wil maken,
laat een zekere obsessie voor geopolitiek zien wat zijn god is en wat die god vraagt.
USA als hedendaagse afgod.
De seksgoden hebben de vorm aangenomen van seksueel misbruik en mensenhandel.
Het aloude patroon is nog springlevend: we offeren mensen, plegen geweld, voor onze god.
Zo kan een bedrijf je god zijn. Of je geld, je land, je comfort. Van dat laatste heb ik wel last.
Alle keren dat ik de afgelopen tijd telefoons of kleren kocht die door kinderhandjes waren gefabriceerd,
alle keren dat ik willens en wetens (honger, lekker) een homp plofkip naar binnen werkte,
wilde ik mijn comfort en genot groot maken ten koste van andere levens.
Zonder te moraliseren wil ik nuchter constateren: waar je geld en je aandacht liggen, ligt je hart.
Dat is prima. Maar als zo’n doel sterker wordt dan jijzelf, en je jaagt het na ten koste van anderen,
is het niets dan een klassieke, geweld vragende god voor je geworden.
Goede Vrijdag ontmaskert die goden
Goede Vrijdag is het verhaal van de god die niet groot gemaakt wilde worden.
Zijn leerlingen moeten hem op een ezeltje de hoofdstad inrijden,
waar hij alleen maar wordt uitgelachen, miskend of gehaat.
Hij laat het gebeuren.
Als ze hem gevangennemen, slaat zijn leerling het oor van een soldaat af.
Niet doen, zegt Jezus. Hij geneest de soldaat en draagt zijn leerling geweldloosheid op.
Als ze hem vermoorden, en iedereen die nog in hem gelooft hoopt dat hij nú zijn moment pakt, desnoods met geweld, houdt hij zijn armen schier machteloos gespreid aan een kruis, spreekt hij vergeving uit en blaast zijn laatste adem naar boven.
Goede Vrijdag is: Jezus die alle goden ontmaskert. De goden van toen, de seculiere goden van nu:
allemaal vragen ze van ons om de ander te slaan om hen groter te maken.
Jezus wilde niet groot gemaakt worden, wilde geen offers en wilde al helemaal geen geweld.
‘Doen jullie het voortaan ook maar zo’, zei hij, en misschien lukt ons dat op een dag.